Πώς το ποδόσφαιρο διαμόρφωσε τη φιλοσοφία του Αλμπέρ Καμύ

Ο Αλμπέρ Καμύ, ο μεγάλος υπαρξιστής φιλόσοφος, είχε μία ιδιαίτερη αγάπη για το ποδόσφαιρο.

H φιλοσοφία του, βέβαια, δεν είχε ποδοσφαιρικό νόημα. Οι κατευθυντήριες σκέψεις του Γάλλου υπαρξιστή ακολουθούσαν περισσότερο μια γεωμετρία. Σε μεγάλο μέρος του έργου του εξέτασε την παράλογη ιδέα ενός άθεου σύμπαντος, όπου η ανθρωπότητα έχει τρεις επιλογές να επιλέξει: την αυτοκτονία, τη θρησκεία ή την εξέγερση.

Το ευρύ έργο μυθιστορημάτων και δοκιμίων του Καμύ, παράλληλα με το ακαδημαϊκό έργο του φίλου και συναδέλφου του υπαρξιστή Ζαν-Πωλ Σαρτρ, θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό. Ενώ πολλοί θρυλικοί φιλόσοφοι και συγγραφείς ανέπτυξαν τις ιδέες τους κατά τη διάρκεια μεγάλων μοναχικών περιπάτων στους δρόμους της πόλης ή στην ύπαιθρο, ο Καμύ ήταν ως επί το πλείστον ενεργός εγκεφαλικά… στα ποδοσφαιρικά γήπεδα!

Ποδοσφαιρόφιλος

Μπορεί κανείς να φανταστεί έναν νεαρό Καμύ να φωνάζει στον διαιτητή (στα γαλλικά, φυσικά), «Αυτό ήταν παράλογο, ρε μ….!», σε κάποιο άθλιο οφσάιντ. Στα τέλη της εφηβείας του, ο Καμύ έπαιζε ως τερματοφύλακας για την ομάδα νέων Racing Universitaire d’Alger (RUA). Η έδρα της λέσχης ήταν στο Αλγέρι που τότε ήταν υπό γαλλική κυριαρχία. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς έναν ακαδημαϊκό της ενδοσκοπικής φιλοσοφίας του Καμύ στη θέση του επιθετικού ή της μεσαίας γραμμής, αλλά η προτιμώμενη θέση του τερματοφύλακα φαίνεται να του ταίριαζε γάντι.

Πώς επηρέασε τη φιλοσοφία του

Καθώς οι φιλόσοφοι προτιμούν συχνά την παρατήρηση από τη δράση, το ότι έπαιζε «μπάλα» ο Καμύ είναι κάπως… παράλογο. Αλλά ο Καμύ μπορούσε να αναστοχάζεται μια σύγκρουση ιδεών σε ένα έντονο περιβάλλον και να υποκύπτει σε στοχαστικές ονειροπολήσεις ενώ η μπάλα βρισκόταν στην άλλη άκρη του γηπέδου. Ο ρόλος του τερματοφύλακα φαινόταν να ικανοποιεί τις απαιτήσεις της απομόνωσης και της ικανότητας να σκέφτεται.

Είναι δύσκολο να υπολογισθεί πόσο μεγάλο μέρος του έργου του Καμύ οφείλεται στη μελέτη του ποδοσφαίρου, αλλά ασχολήθηκε με τη σημασία του σε αρκετές περιπτώσεις. «Έμαθα ότι η μπάλα δεν έρχεται ποτέ όταν την περιμένεις», σκέφτηκε κάποτε. «Αυτό με βοήθησε πολύ στη ζωή, ειδικά σε μεγάλες πόλεις όπου οι άνθρωποι δεν τείνουν να είναι αυτό που ισχυρίζονται».

Το ποδόσφαιρο προετοίμαζε τον φιλόσοφο για τις κοινωνικές ασυνέπειες και την απαθή αταξία του σύμπαντος. Τραγικά, ο Καμύ χτυπήθηκε από αληθινές αντιξοότητες ή «παραλογισμό», όταν διαγνώστηκε με φυματίωση σε ηλικία 17 ετών. Λόγω της εξουθενωτικής ασθένειας, αναγκάστηκε να κρεμάσει τα παπούτσια του και να βυθιστεί στα βιβλία.

Ο Καμύ είχε από καιρό εγκαταλείψει το γήπεδο ποδοσφαίρου όταν ξεκίνησε τα πρώτα του δοκίμια και μυθιστορήματα, αλλά τα μαθήματα που πήρε εκεί έμειναν μαζί του για μια ζωή. «Μετά από πολλά χρόνια στα οποία ο κόσμος μου έχει προσφέρει πολλές εμπειρίες», σημείωσε περίφημα το 1957, «αυτό που σίγουρα ξέρω μακροπρόθεσμα για την ηθική και τις υποχρεώσεις, το οφείλω στο ποδόσφαιρο».

Ο Καμύ πέθανε το 1950 σε ηλικία 46 ετών σε ένα καταστροφικό αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Villeblevin της Γαλλίας, αλλά η κληρονομιά του ζει στα αγαπημένα του έργα μυθοπλασίας. Μουσικοί, συγγραφείς και κινηματογραφιστές αναφέρουν συχνά τον Γάλλο υπαρξιστή ως σημαντική επιρροή, με πολλούς να αναλογίζονται τον βαθμό στον οποίο το ποδόσφαιρο καθοδήγησε τελικά τη φιλοσοφική του ματιά.