Το πρόσωπο μιας γυναίκας 10.500 ετών «ζωντανεύει» με τη βοήθεια του DNA

Επιστήμονες στο Βέλγιο κατάφεραν να ανασυνθέσουν τα χαρακτηριστικά μιας προϊστορικής γυναίκας χάρη σε ανάλυση αρχαίου DNA, αποκαλύπτοντας νέες πληροφορίες για τους πρώτους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες της Ευρώπης.

Μια γυναίκα που έζησε πριν από περίπου 10.500 χρόνια στη σημερινή περιοχή του Βελγίου «απέκτησε» πρόσωπο ξανά, χάρη στην τεχνολογία και την επιστημονική πρόοδο. Η ομάδα του Πανεπιστημίου της Γάνδης ανακατασκεύασε με μεγάλη ακρίβεια τη μορφή της χρησιμοποιώντας DNA που εντοπίστηκε στο κρανίο της — και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.

Η γυναίκα είχε γαλανά μάτια και ανοιχτόχρωμο δέρμα, μια σπάνια απόχρωση για την εποχή της Μεσολιθικής περιόδου στη Δυτική Ευρώπη, όπως ανέφερε η αρχαιολόγος Ιζαμπέλ ντε Γκρουτ, επικεφαλής του ερευνητικού προγράμματος “Mesolithic Belgium”. Η ανακάλυψη αυτή έρχεται να αμφισβητήσει την έως τώρα άποψη ότι οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες της Ευρώπης είχαν ενιαία γενετική καταγωγή και σκουρόχρωμα χαρακτηριστικά.

Η γυναίκα, σύμφωνα με τις αναλύσεις, ήταν μεταξύ 35 και 60 ετών όταν πέθανε, είχε έντονα φρύδια και μία έντονη γέφυρα στη μύτη – χαρακτηριστικά που θυμίζουν τον περίφημο «Άνθρωπο του Τσένταρ» από τη Βρετανία.

Τα λείψανά της εντοπίστηκαν στο σπήλαιο Μαρζό, κοντά στο Ντινάν της Βαλλονίας, κατά τη διάρκεια ανασκαφών που έγιναν μεταξύ 1988 και 1989. Εκεί βρέθηκαν ακόμη οκτώ γυναικεία σώματα, κάτι που θεωρείται ασυνήθιστο για την εποχή, καθώς οι περισσότεροι τάφοι κυνηγών-τροφοσυλλεκτών περιλάμβαναν άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

«Πολλά από τα σώματα είχαν πασπαλιστεί με ώχρα — κάτι που θεωρείται τελετουργική πρακτική», εξηγεί η Ντε Γκρουτ. Μάλιστα, σε ένα από τα κρανία εντοπίστηκαν κοψίματα που έγιναν μετά τον θάνατο, γεγονός που υποδεικνύει πιθανές συμβολικές ή θρησκευτικές πρακτικές. Το σπήλαιο χρησιμοποιούνταν ως τόπος ταφής για αρκετούς αιώνες, παρά τη νομαδική φύση της κοινωνίας — μια ένδειξη ότι επρόκειτο για «τόπο μνήμης».

Ο αρχαιολόγος Φιλίπ Κρομπέ, μέλος της ερευνητικής ομάδας, υπογράμμισε ότι το DNA που εντοπίστηκε ήταν εξαιρετικής ποιότητας, κάτι που επέτρεψε μια πολύ λεπτομερή ανακατασκευή του προσώπου. Το χρώμα του δέρματος, των μαλλιών και των ματιών βασίστηκε σε γονιδιακή ανάλυση, ενώ άλλα στοιχεία — όπως τα κοσμήματα ή πιθανές τατουάζ — βασίστηκαν σε αρχαιολογικά ευρήματα από τον ποταμό Μάασα.

«Οι κοινότητες εκείνης της εποχής ήταν πλήρως εξαρτημένες από τη φύση: κυνηγούσαν, συνέλεγαν φυτά, ψάρευαν», εξηγεί ο Κρομπέ. «Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να μετακινούνται συνεχώς για να επιβιώσουν».

Η μελέτη των λειψάνων συνεχίζεται, με στόχο να κατανοήσουμε καλύτερα τις συγγενικές σχέσεις ανάμεσα στα άτομα που ενταφιάστηκαν μαζί και τον ρόλο της αλιείας στη διατροφή τους.

Μέσα από το πρόσωπο μιας γυναίκας που έζησε πριν από περισσότερες από 10 χιλιετίες, η επιστήμη ρίχνει φως στην καθημερινότητα, τα έθιμα και τις διαφοροποιήσεις των πρώτων ανθρώπινων κοινοτήτων της Ευρώπης.

Scientists reconstruct 10,500-year-old woman’s face using DNA