Τι δανείζονται οι Έλληνες από τις δημόσιες βιβλιοθήκες – Κυριαρχούν μυθιστορήματα και παιδικά βιβλία

Τα στοιχεία του ΟΣΔΕΛ για το δημόσιο δανεισμό βιβλίων καταγράφουν τις συνήθειες των αναγνωστών: η πλειονότητα προτιμά ελαφριά μυθιστορήματα και βιβλία για παιδιά, ενώ οι κλασικοί και σύγχρονοι συγγραφείς υψηλού κύρους απουσιάζουν από τις πρώτες θέσεις.

Τα πιο πρόσφατα δεδομένα για τον δημόσιο δανεισμό βιβλίων στην Ελλάδα αποκαλύπτουν μια εικόνα που προβληματίζει. Σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λογοτεχνίας (ΟΣΔΕΛ), οι αναγνώστες των δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών δανείζονται κυρίως ελαφριά αισθηματικά μυθιστορήματα και παιδικά βιβλία, ενώ τα έργα κλασικών ή σύγχρονων λογοτεχνών υψηλού κύρους σχεδόν απουσιάζουν.

Η έρευνα κάλυψε 85 αντιπροσωπευτικές βιβλιοθήκες και αφορά τα έτη 2023 και 2024, στο πλαίσιο της πρώτης διανομής δικαιωμάτων από δημόσιο δανεισμό. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 43,1% των δανεισμών αφορά μυθοπλασία ενηλίκων, το 20,4% μυθοπλασία παιδική, το 15% παιδικά εικονογραφημένα, ενώ τα επιστημονικά βιβλία και αυτά γενικών γνώσεων για παιδιά φτάνουν μόλις στο 7,8% και 5,8% αντίστοιχα.

Στην κορυφή των πιο δανεισμένων βιβλίων βρίσκονται κυρίως έργα γνωστών εμπορικών συγγραφέων: η Λένα Μαντά με τίτλους όπως Η σφραγίδα και Οι τρεις άσοι, η Ρένα Ρώσση–Ζαΐρη με τα Τιρκουάζ και Αλμύρα. Η ευτυχία αλλιώς, καθώς και παιδικά βιβλία από τον Ευγένιο Τριβιζά και τον Jürgen Banscherus.

Η λίστα των δέκα Ελλήνων και Ελληνίδων συγγραφέων με τις περισσότερες δανειστικές εγγραφές περιλαμβάνει:

Ευγένιος Τριβιζάς

Λένα Μαντά

Ρένα Ρώσση–Ζαΐρη

Χρυσηίδα–Χρύσα Δημουλίδου

Μαρία Τζιρίτα

Γιώργος Πολυράκης

Σόφη Θεοδωρίδου

Φίλιππος Μανδηλαράς

Πασχαλία Τραυλού

Αντώνης Παπαθεοδούλου

Ανάλογη εικόνα προκύπτει και για τους εικονογράφους και τις εικονογράφους παιδικών βιβλίων, με επικεφαλής τη Ναταλία Καπατσούλια και την Ίρις Σαμαρτζή, ενώ η πρώτη θέση στους Έλληνες και Ελληνίδες μεταφραστές κατέχει η Μαρία Αγγελίδου.

Στην επιλογή των δανεισμένων βιβλίων κυριαρχούν οι εκδοτικοί οίκοι Ψυχογιός, Μεταίχμιο, Πατάκη και Διόπτρα, γεγονός που δείχνει τη δύναμη των εμπορικών τίτλων στον χώρο του δημόσιου δανεισμού.

Στον διεθνή χώρο, δημοφιλείς συγγραφείς και εικονογράφοι προέρχονται κυρίως από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, με ονόματα όπως ο Jo Nesbø, ο Jeff Kinney, η Renée–Rachel Russell και ο Roger Hargreaves να σημειώνουν υψηλή ζήτηση.

Τα αποτελέσματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι οι ελληνικές βιβλιοθήκες εξακολουθούν να λειτουργούν κυρίως ως χώροι «ανάγνωσης ψυχαγωγίας», παρά ως πλατφόρμες προώθησης λογοτεχνικής παιδείας και κριτικής επιλογής βιβλίων.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, θα ήταν σημαντικό οι υπεύθυνοι των βιβλιοθηκών να προσανατολιστούν περισσότερο στην καλλιέργεια ποιοτικής αναγνωστικής εμπειρίας και στη διαμόρφωση προτάσεων που συνδέονται με τη λογοτεχνική παράδοση και την κριτική αξιολόγηση.