Τα αρχαία χειρόγραφα του Σινά: Από τη Μονή, στο ψηφιακό αρχείο του Κογκρέσου

Από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, μερικά από τα πιο πολύτιμα χειρόγραφα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας είναι διαθέσιμα σε ψηφιακή μορφή στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο γέννησής τους.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα New Greek Television, παρότι το αμερικανικό Κογκρέσο δεν έχει πάρει επίσημη θέση για τις ταχείες εξελίξεις γύρω από την υπόθεση της Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο όρος Σινά, από τα μέσα του 20ού αιώνα μερικά από τα πιο πολύτιμα χειρόγραφα της αρχαίας ελληνικής και γενικότερα της αρχαιότητας είναι διαθέσιμα σε ψηφιακή μορφή, καθώς φωτογραφήθηκαν και αποθηκεύτηκαν στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ.

Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, κτισμένη από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α’ στα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ., φιλοξενεί τη παλαιότερη βιβλιοθήκη στον κόσμο. Τα χειρόγραφα που φυλάσσονται εκεί, τόσο θρησκευτικά όσο και κοσμικά, κατατάσσουν τη βιβλιοθήκη του Σινά στη δεύτερη θέση μετά τη συλλογή του Βατικανού.

Περιλαμβάνουν από Βίβλους, Πατερικά κείμενα, λειτουργικά και προσευχητάρια, έως ποικίλα νομικά έγγραφα, όπως συμβόλαια, δικαστικές υποθέσεις και φετφάδες (νομικές αποφάσεις). Το μεγαλύτερο ποσοστό των χειρογράφων είναι γραμμένο στα ελληνικά, αλλά υπάρχουν και αντίγραφα σε συριακά, γεωργιανά, αρμενικά, αραβικά, οθωμανικά τουρκικά, αιθιοπικά και παλαιοσλαβονικά.

Η φήμη αυτής της μοναδικής συλλογής χειρογράφων διέσχισε τον Ατλαντικό γρήγορα, και το 1949 ο Κένεθ Κλαρκ οργάνωσε μια αποστολή στη Μέση Ανατολή, με την υποστήριξη της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου και συνεργατών, για την αποτύπωση παλαιών χειρογράφων σε διάφορες βιβλιοθήκες της περιοχής, με τη μεγαλύτερη και πιο απομονωμένη να είναι αυτή της Μονής της Αγίας Αικατερίνης.

Ο Κλαρκ περιέγραφε τη Μονή ως «ένα ελληνικό ορθόδοξο καταφύγιο που φωλιάζει σε μια αμμώδη κοίτη, σε μεγάλη απομόνωση από τον κόσμο, μέσα σε ψηλά και γερά τείχη που έχουν κτιστεί για να την προστατέψουν από μουσουλμανικές επιθέσεις προηγούμενων αιώνων». Από τους καιρούς της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, χριστιανοί ερημίτες την επέλεγαν ως τόπο ησυχίας.

Η αποστολή κατέγραψε 3.300 χειρόγραφα της Μονής, από τα οποία 1.687 επιλέχθηκαν για αποτύπωση. Η συλλογή περιλαμβάνει και κοσμικά κείμενα σε πλήθος θεμάτων, όπως γραμματική, λεξικογραφία, ιατρική, δίκαιο, ιστορία, γεωγραφία, φιλοσοφία, αστρονομία, μαθηματικά και μουσική θεωρία. Μέσα σε αυτά συγκαταλέγονται κλασικά έργα των Ομήρου, Ευριπίδη, Λιβανίου, Πλούταρχου και άλλων.

Επιπλέον, η ομάδα της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου κατέγραψε και 1.284 εικονογραφήσεις από 113 χειρόγραφα, οι οποίες έχουν φωτογραφηθεί ασπρόμαυρες σε διαστάσεις 4 x 5 ίντσες. Αυτές οι φωτογραφίες δεν έχουν ψηφιοποιηθεί ακόμη, αλλά είναι διαθέσιμες στους ερευνητές στη Σχολή Εκτυπώσεων και Φωτογραφιών της Βιβλιοθήκης.

Από την ίδρυσή τους, τα μικροφίλμ έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως από μελετητές παγκοσμίως, με αποτέλεσμα η Βιβλιοθήκη να προχωρήσει στην ψηφιοποίησή τους για να διευκολύνει την πρόσβαση. Παράλληλα, οι περιγραφές των χειρογράφων έχουν επικαιροποιηθεί και ανανεωθεί, ώστε να υποστηρίξουν καλύτερα το έργο των ερευνητών.