Σκοτεινή τέχνη: Ο πιο συναρπαστικός και μυστηριώδης πίνακας του Έντβαρτ Μουνκ

Στην τέχνη του ζωγράφου Έντβαρντ Μουνκ, η σύνδεση της ζωγραφικής με την απώλεια και τον θάνατο καθίσταται τόσο έντονη που οι πίνακές του φαίνεται να μεταφέρουν τη θλίψη και τον τρόμο της πραγματικής ζωής στο καμβά, δημιουργώντας μια αίσθηση πως οι μορφές τους ζωντανεύουν και στοιχειώνουν τον θεατή.

Η περίπτωση του Έντβαρντ Μουνκ, του Νορβηγού ζωγράφου που, πέρα από την παγκοσμίως γνωστή «Κραυγή», δημιούργησε το λιγότερο γνωστό αλλά ίσως πιο στοιχειωτικό έργο του: «Ο Θάνατος και το Παιδί» (1899).

Ένα έργο που, σύμφωνα με αναφορές, συνοδεύεται από πραγματικά ανεξήγητα φαινόμενα – από ψιθύρους και κινήσεις μέχρι και τη μυστηριώδη εξαφάνιση της μορφής του παιδιού από τον πίνακα.

Ο Μουνκ είχε βιώσει τραγικές απώλειες σε πολύ νεαρή ηλικία: τη μητέρα του, την αδερφή του και, αργότερα, τον πατέρα του. Οι απώλειες αυτές ενσωματώθηκαν στην τέχνη του, η οποία –όπως έλεγε και ο ίδιος– δεν ξέφυγε ποτέ από τη σκιά του θανάτου. Στο συγκεκριμένο έργο, η αποτύπωση του πόνου είναι τόσο έντονη που μοιάζει να αναβλύζει από τον καμβά, κάνοντας κάποιους θεατές να αισθάνονται ότι η θλίψη τούς ακολουθεί.

Από τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο μέχρι την ίδια την ιστορία της τέχνης, η ιδέα πως ένας πίνακας μπορεί να αποκτήσει ζωή αποτελεί έναν διαχρονικό αφηγηματικό πυρήνα τρόμου.

Είτε πρόκειται για το μυθιστόρημα «Ο Δολοφόνος του Κομεντατόρε» του Χαρούκι Μουρακάμι, όπου οι ζωγραφισμένες φιγούρες ξεφεύγουν από τον καμβά για να στοιχειώσουν τον ήρωα, είτε για το «Velvet Buzzshaw» με τον Τζέικ Τζίλενχαλ ή ακόμα και για «Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» του Όσκαρ Ουάιλντ, η σχέση μεταξύ εικόνας και υπερφυσικού παραμένει έντονη και ανησυχητική.

Ο Μουνκ, όπως και ο ανώνυμος ήρωας του Μουρακάμι, φαίνεται πως αποτύπωσε κάτι περισσότερο από μια σκηνή: αποτύπωσε μια μνήμη, ένα συναίσθημα, ή ίσως ακόμα και μια ψυχή.

Ίσως, τελικά, να μην είναι τόσο απίστευτο ότι η τέχνη μπορεί να ζωντανέψει. Όχι με μάγια ή δαιμονικά πνεύματα, αλλά με την ίδια την ένταση της ανθρώπινης εμπειρίας που εγκλωβίζεται στον καμβά.