Όταν ο φασισμός συναντά έναν…πιγκουίνο: Η νέα ταινία του Στιβ Κούγκαν σπάει τη σιωπή της χούντας

Στο πρώτο άκουσμα, μια ταινία που περιλαμβάνει έναν δυσαρεστημένο Άγγλο καθηγητή, έναν πιγκουίνο και μια στρατιωτική χούντα στην Αργεντινή μοιάζει με αφηγηματικό πείραμα που δύσκολα μπορεί να ισορροπήσει. Κι όμως, το ‘The Penguin Lessons’ κατορθώνει να πατάει με σταθερότητα πάνω σε ένα λεπτεπίλεπτο σχοινί που ενώνει το πολιτικό σινεμά με την υπαρξιακή κωμωδία και την ευαίσθητη βιογραφία.

Ο Στιβ Κούγκαν ενσαρκώνει τον Τομ Μίτσελ, έναν Άγγλο δάσκαλο που καταφθάνει στη μετα-γκλαμ εποχή της Αργεντινής, λίγο πριν από την εκδήλωση της στρατιωτικής δικτατορίας.

Ο χαρακτήρας του, σεναριακά πιο κυνικός από τον πραγματικό άνθρωπο στον οποίο βασίζεται η ιστορία, σώζει έναν πιγκουίνο από πετρελαιοκηλίδα —μια φαινομενικά ασήμαντη πράξη, που σταδιακά τον φέρνει σε επαφή με τη σκληρή πραγματικότητα γύρω του. Μέσα από την ιδιαίτερη σχέση του με τον φτερωτό του σύντροφο, σταδιακά μεταμορφώνεται, εγκαταλείπει την ουδετερότητα και αντιδρά στον τρόμο του καθεστώτος.

Η ταινία —σε σκηνοθεσία του Πίτερ Κατανέο— καταφέρνει κάτι πολύ δύσκολο: μετατρέπει ένα απρόβλεπτο συμβάν σε όχημα κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης, χωρίς να γίνεται διδακτική ή μελοδραματική. Ο ίδιος ο Κατανέο, με τη χαρακτηριστική του ικανότητα να αποτυπώνει τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα από χιούμορ και συγκίνηση (The Full Monty, Military Wives), ενορχηστρώνει μια ιστορία που θυμίζει πως η καθημερινότητα μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να συνδεθεί με τη μεγάλη Ιστορία.

Ο Τζόναθαν Πράις προσθέτει επιπλέον βάθος, ενσαρκώνοντας έναν διευθυντή σχολείου που συμβολίζει τη φιλοσοφία του «μην ανακατεύεσαι» —έναν τύπο που μοιάζει να κυριαρχεί σε κάθε εποχή. Παρά τη δημόσια ταύτισή του με την Αριστερά, ο Πράις προσεγγίζει τον ρόλο του με λεπτότητα και απόσταση, δημιουργώντας έναν χαρακτήρα αναγνωρίσιμο, σχεδόν διαχρονικό.

Όμως, όπως εύστοχα παρατηρεί ο ίδιος ο Κούγκαν, «ο πιγκουίνος απαλύνει τον φασισμό και τον αποτρέπει από το να γίνει διδακτικός, ενώ ο φασισμός εμποδίζει τον πιγκουίνο να γίνει υπερβολικά γλυκανάλατος». Η ταινία, λοιπόν, είναι μια άσκηση στη ρητορική της ειρωνείας —εκεί όπου η πολιτική συνείδηση χτίζεται μέσα από την τρυφερότητα και την απρόσμενη συντροφικότητα.

Το ‘The Penguin Lessons’ δεν είναι μόνο μια feel-good ταινία με ιστορικό υπόβαθρο. Είναι ένα έργο που συνδυάζει την αφήγηση με την πολιτική χωρίς να «καπελώνει» τη μία με την άλλη. Και το κάνει με ευαισθησία, χιούμορ, και την αποδοχή πως ακόμα και οι πιο απίθανες φιλίες —όπως αυτή ενός ανθρώπου με έναν πιγκουίνο— μπορούν να μας αλλάξουν ριζικά.