Μυστήριο και θαύματα: Ένα ταξίδι στη μεγαλύτερη φυλακή των Βρετανικών Νήσων

To Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτει το δικό του «καταραμένο» νησί: το Spike Island, στα ανοιχτά της Ιρλανδίας, το οποίο για χρόνια αποτέλεσε τη μεγαλύτερη φυλακή της Ιρλανδίας – και ολόκληρων των Βρετανικών Νήσων – ακόμη και μετά την επίσημη παύση της λειτουργίας του. Το καλύτερο; Μπορεί κανείς να το επισκεφθεί σήμερα με φέρι από το λιμάνι του Κορκ.

Από μοναστήρι, στρατόπεδο και τελικά φυλακή

Το Spike Island δεν ήταν πάντοτε φυλακή. Για αιώνες λειτούργησε ως μοναστικό κέντρο, στη συνέχεια μετατράπηκε σε στρατιωτική βάση κατά τη διάρκεια αρκετών πολέμων, και τελικά εξελίχθηκε σε φυλακή, η οποία παρέμεινε ενεργή μέχρι το 2004. Το 2016, η διαχείρισή του πέρασε στο Δημοτικό Συμβούλιο του Κορκ, το οποίο και το μετέτρεψε σε τουριστικό αξιοθέατο, ανοιχτό για το κοινό.

Στην πορεία των αιώνων, το νησί φιλοξένησε από μοναχούς και ιερείς, μέχρι στρατιωτικούς, κατάδικους και ιστορικά πρόσωπα από την Ιρλανδία, τη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο βιβλίο «Τα Χρονικά των Τεσσάρων Δασκάλων», γραμμένο τον 17ο αιώνα, καταγράφεται η άφιξη κληρικών στο νησί, ενώ χάρτης του 12ου αιώνα επί της βασιλείας του Ερρίκου Β΄, το περιγράφει ως βάση των Αγγλο-Νορμανδών, αναφέροντας και την ύπαρξη εκκλησίας. Ωστόσο, σήμερα δεν υπάρχουν ορατά αρχαιολογικά ίχνη του μοναστηριού, και οι επισκέπτες έλκονται κυρίως από τη φυλακή και την ιστορία της.

Ο Κρόμγουελ, η Πείνα και η καταναγκαστική εργασία

Κατά την εποχή του Όλιβερ Κρόμγουελ, η φυλακή χρησιμοποιήθηκε εντατικά, καθώς το στρατιωτικό του σώμα κατέλαβε την Ιρλανδία κατά τον Πόλεμο των Τριών Βασιλείων (1649). Χιλιάδες Ιρλανδοί αιχμάλωτοι φυλακίστηκαν στο Spike Island πριν μεταφερθούν στις αποικίες της Βόρειας Αμερικής και της Καραϊβικής. Το στρατηγικό σημείο του νησιού μέσα στον κόλπο του Κορκ διευκόλυνε τη ναυτική μετακίνηση των κρατουμένων, χωρίς να δημιουργείται αναστάτωση στον ηπειρωτικό κορμό.

Στις δεκαετίες του Μεγάλου Λιμού στην Ιρλανδία (1840s), οι φυλακές γέμισαν με φτωχούς πολίτες, πολλοί από τους οποίους είχαν διαπράξει μικροκλοπές σε απεγνωσμένη προσπάθεια επιβίωσης. Εξαιτίας της υπερπληθυσμιακής κρίσης και των συνεχιζόμενων έργων επέκτασης, οι κρατούμενοι εξαναγκάστηκαν σε καταναγκαστική, απλήρωτη εργασία για την οικοδόμηση νέων πτερύγων.

Η φυλακή είχε σχεδιαστεί για να φιλοξενεί 800 άτομα, ωστόσο μέσα σε λίγα χρόνια κρατούσε πάνω από 2.300 φυλακισμένους, μεταξύ των οποίων και αγόρια μόλις 12 ετών – καθιστώντας τη, για ένα διάστημα, τη μεγαλύτερη φυλακή στον κόσμο.

Από την απομόνωση… στον τουρισμό

Τελικά, λόγω του κόστους συντήρησης, η φυλακή έκλεισε οριστικά τον Φεβρουάριο του 2004, και όλοι οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν εκτός νησιού. Σήμερα, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν στα κελιά τύπου C, να δουν εκθέσεις για την ιστορία του νησιού και να αισθανθούν την ατμόσφαιρα ενός σκοτεινού και επιβλητικού τόπου.

Με βάση τις τεράστιες αλλαγές που έχει βιώσει το Spike Island, είναι απίθανο να επανέλθει ποτέ στον ρόλο της φυλακής. Όμως η ιστορία του, γεμάτη μυστήριο, σκληρότητα αλλά και θαυμαστή αντοχή, συνεχίζει να συναρπάζει και να διδάσκει όσους το επισκέπτονται.