«Μυρμήγκι της κόλασης» 113 εκατ. ετών εντοπίστηκε στη Βραζιλία – Το παλαιότερο που έχει βρεθεί ποτέ

Ένα σπάνιο απολίθωμα που βρέθηκε σχεδόν κατά τύχη σε μια συλλογή μουσείου στη Βραζιλία αποκάλυψε το αρχαιότερο γνωστό είδος μυρμηγκιού στον κόσμο, σύμφωνα με νέα επιστημονική έρευνα.

Το προϊστορικό αυτό έντομο, το οποίο έζησε πριν από 113 εκατομμύρια χρόνια – πολύ πριν τα έως τώρα γνωστά δείγματα – είχε έναν ιδιαίτερο και φονικό τρόπο να σκοτώνει τη λεία του. Ο ερευνητής Άντερσον Λεπέκο από το Μουσείο Ζωολογίας του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο εντόπισε το απολίθωμα τον Σεπτέμβριο του 2024, εξετάζοντας μια από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως συλλογές απολιθωμένων εντόμων.

Το εύρημα προέρχεται από τον γεωλογικό σχηματισμό Κράτο στη βορειοανατολική Βραζιλία, γνωστό για την εξαιρετική διατήρηση απολιθωμάτων. Το νέο είδος, που ονομάστηκε Vulcanidris cratensis, ανήκει στην εξαφανισμένη υποοικογένεια Haidomyrmecinae – γνωστή και ως «μυρμήγκια της κόλασης» – και διέθετε δρεπανοειδή σαγόνια που πιθανότατα χρησιμοποιούσε για να παγιδεύει ή να καρφώνει τη λεία του.

«Έμεινα άναυδος όταν είδα αυτή τη περίεργη προεξοχή μπροστά στο κεφάλι του εντόμου», δήλωσε ο Λεπέκο. «Άλλα μυρμήγκια της κόλασης έχουν διατηρηθεί σε απολιθώματα από κεχριμπάρι, αλλά αυτό είναι το πρώτο που βρίσκουμε διατηρημένο σε πέτρα».

Το γεγονός ότι το μυρμήγκι αυτό έζησε νωρίτερα από αντίστοιχα ευρήματα στη Γαλλία και τη Μιανμάρ – που χρονολογούνται περίπου στα 99 εκατομμύρια χρόνια – υποδηλώνει ότι τα μυρμήγκια είχαν ήδη εξαπλωθεί στον πλανήτη πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε έως τώρα.

Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology, τα μυρμήγκια εξελίχθηκαν κατά την Ύστερη Ιουρασική και πρώιμη Κρητιδική περίοδο, γύρω στα 145 εκατομμύρια χρόνια πριν, από τον ίδιο εξελικτικό κλάδο που οδήγησε στις σφήκες και τις μέλισσες. Η μεγάλη τους εξάπλωση ωστόσο σημειώθηκε μετά τον αφανισμό των δεινοσαύρων, όταν τα μυρμήγκια έγιναν ένα από τα πιο κοινά έντομα στον πλανήτη.

Ο Φιλ Μπάρντεν, εντομολόγος από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Νιου Τζέρσεϊ, χαρακτήρισε την ανακάλυψη ως «πολύ σημαντική», επισημαίνοντας ότι επεκτείνει το γνωστό απολιθωμένο αρχείο των μυρμηγκιών κατά δέκα εκατομμύρια χρόνια.

Το Vulcanidris cratensis είχε επίσης χαρακτηριστικά που θυμίζουν τις σφήκες, κάτι που υποδηλώνει την κοινή καταγωγή τους. Η μικρο-αξονική τομογραφία αποκάλυψε ασυνήθιστες λεπτομέρειες, όπως φτερά με περισσότερες φλέβες από ό,τι τα σημερινά μυρμήγκια.

Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του ήταν οι σιαγόνες του, που δεν λειτουργούσαν πλευρικά όπως στα σύγχρονα μυρμήγκια, αλλά προεξείχαν μπροστά σαν δρεπάνια – ίσως λειτουργώντας σαν μικρά ανυψωτικά εργαλεία για να σηκώνουν και να καρφώνουν άλλα έντομα.

«Η σύνθετη μορφολογία του απολιθώματος υποδηλώνει ότι ακόμη και αυτά τα πρώιμα μυρμήγκια είχαν ήδη εξελίξει εξεζητημένες στρατηγικές θήρευσης, εντελώς διαφορετικές από αυτές των συγχρόνων τους», σχολίασε ο Λεπέκο.

Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην κατανόηση της εξελικτικής ιστορίας των μυρμηγκιών και προσθέτει ένα κρίσιμο κομμάτι στο παζλ της ζωής πριν και μετά την εποχή των δεινοσαύρων.

‘Extraordinary’ fossil reveals the oldest ant species known to science