Η σουρεαλιστική στιγμή που ο Σαλβαδόρ Νταλί παραλίγο να πεθάνει μέσα σε… στολή κατάδυσης

Ανάμεσα στις εκκεντρικές και εντελώς αλλόκοτες πράξεις για τις οποίες είναι γνωστός ο σουρεαλιστής καλλιτέχνης Σαλβαδόρ Νταλί, ξεχωρίζει και η φορά που παραλίγο να πεθάνει από ασφυξία φορώντας στολή κατάδυσης σε μια καλλιτεχνική έκθεση.

Δεν υπήρχε προφανώς κανένα όριο στο τι ήταν διατεθειμένος να κάνει αυτός ο ιδιοφυής —και ταυτόχρονα παράφρων— καλλιτέχνης για να περάσει ένα μήνυμα, ακόμα και αν αυτό σήμαινε ότι έθετε σε κίνδυνο τη ζωή του.

Όλα ξεκίνησαν το 1936, όταν ο Νταλί επισκέφθηκε ένα κατάστημα καταδύσεων στη νοτιοανατολική Αγγλία, αναζητώντας μια στολή βαθέων υδάτων. Ο λόγος; Ήθελε να «καταδυθεί» στα πιο βαθιά στρώματα του ανθρώπινου υποσυνείδητου. Μπορεί κανείς να φανταστεί μόνο την έκφραση του καταστηματάρχη όταν του το ανακοίνωσε.

Η στολή επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια μιας διάλεξης στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Σουρεαλισμού στο Λονδίνο —της μεγαλύτερης σουρεαλιστικής έκθεσης όλων των εποχών, που συγκέντρωσε ονόματα όπως Πάμπλο Πικάσο, Ρενέ Μαγκρίτ, Μαξ Έρνστ, Τζόρτζιο ντε Κίρικο και Μαρσέλ Ντυσάν. Την ημέρα των εγκαινίων, οι τεράστιες ουρές έξω από την έκθεση προκάλεσαν κυκλοφοριακό χάος στην Πικαντίλι.

Η έκθεση αποτέλεσε την επίσημη είσοδο του σουρεαλισμού στη βρετανική κοινωνία, μια στιγμή κομβική για το ευρωπαϊκό αλλά και το αμερικανικό κοινό. Αν δεν είχε μεσολαβήσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, το κίνημα ίσως είχε αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη επιρροή.

Ο σουρεαλισμός γεννήθηκε από τον ντανταϊσμό, ένα αντιπολεμικό καλλιτεχνικό ρεύμα μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και οι καλλιτέχνες του πίστευαν ότι για να εξελιχθεί η ανθρωπότητα, πρέπει να μελετήσει το υποσυνείδητο και την επίδρασή του στις ανθρώπινες πράξεις.

Ο Νταλί, ακολουθώντας αυτές τις αρχές, αποφάσισε να εμφανιστεί φορώντας τη στολή κατάδυσης, θέλοντας να παρασύρει το κοινό σε μια «βουτιά» στο υποσυνείδητο. Την ημέρα της διάλεξης, μπήκε στην αίθουσα κρατώντας δύο τεράστια ρωσικά λυκόσκυλα στο ένα χέρι και μια μπίλια του μπιλιάρδου στο άλλο —ίσως για να τον “προστατεύουν” όσο η συνείδησή του εγκατέλειπε το σώμα του.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της ομιλίας, άρχισε να ασφυκτιά μέσα στο κράνος της στολής, και τελικά χρειάστηκε να του αφαιρέσουν βίαια το κράνος για να τον σώσουν.

Όταν ανέκτησε τις αισθήσεις του, συνέχισε τη διάλεξη σαν να μην είχε συμβεί τίποτα, παρουσιάζοντας μάλιστα μια σειρά από διαφάνειες… ανάποδα. Ήταν άραγε επειδή δεν είχε ακόμη αρκετό οξυγόνο για να σκεφτεί λογικά ή ήταν ακόμη μια εσκεμμένη, σουρεαλιστική επιλογή; Ποιος ξέρει.