Bookreads: Ο παραλογισμός της ύπαρξης μέσα από το βλέμμα του Λάσλο Κρασναχορκάι

Στο νέο του μυθιστόρημα «Η Επιστροφή του Βαρόνου Βένκχαιμ», ο Λάσλο Κρασναχορκάι —ο σπουδαίος Ούγγρος συγγραφέας και διανοητής του παραλόγου— καταθέτει ένα ακόμη έργο βαθιά υπαρξιακό, ειρωνικό, αλλά και ξεκαρδιστικά σκοτεινό.

Με τη γνωστή του πρόζα, μακροπερίοδη και καταιγιστική, ο συγγραφέας στήνει ένα σκηνικό όπου η ανθρώπινη φύση αποδομείται με την ακρίβεια μιας φιλοσοφικής σάτιρας.

Ο Κρασναχορκάι, με το χαρακτηριστικό του ύφος που κινείται ανάμεσα στο παραλήρημα και τη διαύγεια, διακωμωδεί την πλάνη του ανθρώπινου νου και την αδυναμία του να σταθεί σοβαρά απέναντι στο ίδιο του το βάρος. Οι ήρωές του είναι συχνά τόσο γελοίοι όσο και τραγικοί· και σε αυτό ακριβώς το μεταιχμιακό σημείο ανάμεσα στο δάκρυ και το γέλιο, ο συγγραφέας αναδεικνύει το μεγαλείο και την ασημαντότητα του ανθρώπου.

Στο επίκεντρο βρίσκεται ο βαρόνος Βένκχαιμ, μια φιγούρα της παλιάς ουγγρικής αριστοκρατίας που επιστρέφει, μετά από χρόνια εξορίας στο Μπουένος Άιρες, στη μικρή του γενέτειρα. Η πόλη, γεμάτη μικροπολιτικούς, διεφθαρμένους αξιωματούχους και φιλόδοξους παρατρεχάμενους, ετοιμάζει μια μεγαλειώδη υποδοχή για τον “σωτήρα” που κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά. Ο ίδιος ο βαρόνος, ανήσυχος και αποκομμένος από τον κόσμο, μοιάζει περισσότερο με φάντασμα παρά με τιμώμενο πρόσωπο.

Παράλληλα, η αφήγηση διασταυρώνεται με την ιστορία ενός ερημίτη καθηγητή, που ζει απομονωμένος στα περίχωρα, κυνηγημένος από τα τηλεοπτικά συνεργεία και την ίδια του τη σκέψη. Μέσα από αυτή τη δεύτερη γραμμή, ο Κρασναχορκάι σχολιάζει δηκτικά τον ρόλο της πληροφορίας και της εικόνας στη σύγχρονη κοινωνία — τη στιγμή που η αλήθεια χάνεται κάτω από τον θόρυβο των μέσων και των φτηνών εντυπώσεων.

Η Επιστροφή του Βαρόνου Βένκχαιμ είναι, πέρα από ένα φιλοσοφικό έργο, μια τοιχογραφία της ουγγρικής —και όχι μόνο— πραγματικότητας. Ο συγγραφέας στρέφει το βλέμμα προς την ίδια του τη χώρα, εκθέτοντας με αμείλικτη ειρωνεία τη διαφθορά, τη μικρότητα και τον φόβο ενός έθνους που καθρεφτίζει την παρακμή της σύγχρονης Ευρώπης.

Με το πνεύμα ενός συγγραφέα που ανατέμνει τον κόσμο μέσα από τον παραλογισμό του, ο Κρασναχορκάι υπογράφει ένα έργο που μοιάζει ταυτόχρονα θλιβερό και απελευθερωτικό — μια ατέρμονη προσπάθεια να δραπετεύσει από τη ζοφερή ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.