Από τον Ντέιβιντ Μπόουι στους Megadeth: 10 τραγούδια για την τραγωδία του Τσερνόμπιλ

Ένα ιστορικής σημασίας γεγονός όπως η καταστροφή στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ δεν θα μπορούσε να μην άφηνε βαθύ αποτύπωμα στην ποπ κουλτούρα.

Ταινίες, σειρές, βιβλία, video games και φυσικά τραγούδια έχουν εμπνευστεί από το ατύχημα της 26^ης Απριλίου 1986. Κάποια είναι γραμμένα για το ίδιο το γεγονός, άλλα κάνουν «λοξές» αναφορές σε αυτό όπως οι «Τσερνομπιλιές» του Μανώλη Ρασούλη από τη Γλυκερία («όταν ειν’ ο κόσμος down και έχει ακεφιές, σπαζοκεφαλιές και τσερνομπιλιές») ή το remix του «Radioactivity» των Kraftwerk, στην αρχή του οποίου προστέθηκαν το 1991 οι λέξεις «Chernobyl, Harrisburg, Sellafield, Hiroshima» για να αλλάξει το νόημα του αρχικού τραγουδιού του 1975 που θεωρήθηκε ότι ήταν πολύ φιλικό προς την ραδιερνέργεια.

Εμείς στη συνέχεια θα θυμηθούμε 10 τραγούδια που συνδέονται άμεσα με την τραγωδία του Τσερνόμπιλ και τα επακόλουθά της, με χρονολογική σειρά.

«Time Will Crawl», Ντέιβιντ Μπόουι

Το τραγούδι που κυκλοφόρησε το 1987 στο άλμπουμ «Never Let Me Down» είναι εμπνευσμένο από το σοκ και τον τρόμο που ένιωσε ο Μπόουι όταν έμαθε για την καταστροφή στην Ουκρανία. Σε συνεντεύξεις του είχε δηλώσει πως ένιωσε μια αίσθηση οργής και απόγνωσης απέναντι στην τεχνολογική αλαζονεία και την περιβαλλοντική αδιαφορία. Μερικοί χαρακτηριστικοί στίχοι: «Ένιωσα ένα ζεστό, ζεστό αεράκι / Που έλιωσε μέταλλο και ατσάλι / Με έπιασε μια άσχημη ημικρανία / που κράτησε τρία ολόκληρα χρόνια / Και τα χάπια που πήρα / εξαφάνισαν τα δάχτυλά μου».

«Burli», EAV

«Burli» στα γερμανικά των Αυστριακών σημαίνει «αγόρι» και το τραγούδι που κυκλοφόρησε το 1987 το συγκρότημα EAV (Erste Allgemeine Verunsicherung) στο άλμπουμ «Liebe, Tod & Teufel» αφηγείται την ιστορία ενός αγοριού με σοβαρές σωματικές δυσμορφίες ως αποτέλεσμα του ατυχήματος στο Τσερνόμπιλ («έχει τρία αυτιά αριστερά και δεξιά / έχει ένα μανιτάρι στο κεφάλι του και δώδεκα δάχτυλα στα πόδια του») που αργότερα γνώρισε και παντρεύτηκε ένα κορίτσι με παρόμοιες δυσμορφίες («ως σουβενίρ από το Τσερνόμπιλ»). Το τραγούδι δεν παίχτηκε στο γερμανικό ραδιόφωνο καθώς θεωρήθηκε προσβλητικό απέναντι στα θύματα της καταστροφής και στους ανθρώπους με αναπηρίες γενικότερα.

«Red Alert», Saxon

Οι βρετανοί μεταλλάδες Saxon περιέγραψαν τα βιώματά τους από την καταστροφή στο Τσερνόμπιλ στο τραγούδι «Red Alert», το οποίο συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ «Destiny» του 1988. Γραμμένο λίγο μετά το ατύχημα, περιγράφει την εμπειρία όσων το έζησαν από κοντά («Βρισκόμασταν στα ρωσικά σύνορα όταν άρχισαν να μαθαίνονται τα νέα / για την κατάρρευση ενός πυρηνικού αντιδραστήρα / που στέλνει θανατηφόρα σύννεφα σκόνης στην ατμόσφαιρα / που πέφτουν σαν βροχή στο έδαφος»). Σε όλο το τραγούδι είναι διάχυτη μια αίσθηση απειλής και φόβου («Μια απειλή που δεν μπορούσες να δεις, κάτι που δεν μπορούσες να νιώσεις / Κάτι κακό που πλανάται στον αέρα»).

«Chernobyl», The Blue Hearts

Μέχρι και το ιαπωνικό πανκ ροκ επηρεάστηκε από το Τσερνόμπιλ. Το ομώνυμο τραγούδι ήταν το δεύτερο από τα τρία που περιλαμβάνονταν στο single του 1988 «Blue Hearts Theme» από τους The Blue Hearts. Γράφτηκε ως διαμαρτυρία απέναντι στην πυρηνική ενέργεια, με στίχους όπως «Δεν θέλω να πάω στο Τσερνόμπιλ / Θέλω να την κρατήσω στην αγκαλιά μου». Η δισκογραφική εταιρεία που συγκροτήματος εκείνη την εποχή είχε δεσμούς με την πυρηνική βιομηχανία, γι’ αυτό και εκείνοι έσπασαν το συμβόλαιό τους προκειμένου να κυκλοφορήσουν το τραγούδι. Πανκ ροκ, όντως.

«Mayday in Kiev», Watchtower

Το αμερικανικό progressive metal συγκρότημα έγραψε για το Τσερνόμπιλ στο άλμπουμ του 1988 «Control and Resistance». Ο τίτλος «Πρωτομαγιά στο Κίεβο» είναι ένα λογοπαίγνιο που αναφέρεται από τη μία στον εορτασμό της Πρωτομαγιάς λίγες μέρες μετά την καταστροφή, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα (όπως διαβεβαίωναν τότε οι σοβιετικές αρχές) και από την άλλη στο σήμα κινδύνου «Mayday» της αεροπορίας. Οι στίχοι του τραγουδιού ξεκαθαρίζουν από την αρχή τις προθέσεις του: «Σε ένα έθνος με μια επικίνδυνη τάση για μυστικότητα / Μια τρομερή καταστροφή στο Τσερνόμπιλ αποκρύφθηκε / Καθώς ένα δηλητηριώδες σύννεφο απλωνόταν πάνω από το Ανατολικό Μπλοκ / Ανησυχητικές πληροφορίες αποκαλύφθηκαν απρόθυμα».

«Can’t Run But», Πολ Σάιμον

Το τραγούδι του Πολ Σάιμον από το άλμπουμ του 1990 «The Rhythm of the Saints» είναι βαθιά επηρεασμένο από την παγκόσμια ανησυχία μετά το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, την οποία εκφράζει με στίχους όπως οι ακόλουθοι: «Ένα σύστημα ψύξης καίγεται στην Ουκρανία / Δέντρα και ομπρέλες μας προστατεύουν από τη νέα βροχή / Στρατιές μηχανικών για να αναλύσουν το έδαφος / το φαγητό που περιεργαζόμαστε, το νερό που βράζουμε».

«Reaktor 4», Craft

Το σουηδικό black metal συγκρότημα έγραψε για τον Αντιδραστήρα 4 του Τσερνόμπιλ που εξερράγη στη 01:26 ώρα Μόσχας, ξημερώματα Σαββάτου 26 Απριλίου 1986. Το τραγούδι «Reaktor 4» μπήκε στο άλμπουμ τους «Terror Propaganda» το 2002. Οι στίχοι είναι λίγοι και τρομαχτικοί τόσο στο νόημα όσο και στην εκφορά τους από τον frontman Mikael Nox: «Τερατώδη πυρηνικά απόβλητα / Καρκινικές ασθένειες και πυρηνική ευδαιμονία / Ω, σκοτεινά απόβλητα / Την ακτινοβολία σας με την τεράστια δύναμη / Θα την ταξιδέψει ο άνεμος».

«Ghost Town», Huns & Dr. Beeker

Στο μοναδικό άλμπουμ του «The Middle of Somewhere», που κυκλοφόρησε το 2005, το αμερικανικό φολκ/ποπ/ροκ ντουέτο συμπεριέλαβε το τραγούδι «Ghost Town», στο οποίο περιγράφουν τόσο τις πρώτες τραγικές μέρες στο Τσερνόμπιλ («Οι πυροσβέστες ήταν γενναίοι, πολέμησαν με τιμή / Αλλά η φωτιά ήταν περισσότερα από αυτό που έδειχνε / Και ο ένας μετά τον άλλο έπεσαν δίπλα στους συντρόφους τους / Τα θύματα ενός εχθρού που δεν μπορούσαν να δουν») όσο και τον απόηχο της καταστροφής («Χάθηκαν τα σπίτια, οι κήποι και οι παιδικές χαρές / Χάθηκαν οι ψυχές που ζούσαν τις ζωές τους εδώ / Λένε ότι αυτό το μέρος θα είναι πάντα μια πόλη-φάντασμα / Θα είναι για τουλάχιστον εξακόσια χρόνια»).

«Wolves of Chernobyl», Municipal Waste

Το αμερικανικό συγκρότημα crossover thrash (συνδυασμός thrash metal και hardcore punk, για τη διεύρυνση των μουσικών σας οριζόντων) Municipal Waste γράφει για την εκδικούμενη φύση στο Τσερνόμπιλ, που παίρνει τη μορφή μεταλλαγμένων λύκων: «Η δομή του DNA αρχίζει να αναμορφώνεται / Μια δύναμη μεγαλώνει πεινασμένη / Στο σκοτάδι της νύχτας / Μια δίψα που οδηγείται από την τρέλα / σβήνει με ανθρώπινες ζωές». Στη συνέχεια προειδοποιούν: «Προσοχή η αγέλη έρχεται για σένα! / Το χιόνι βάφτηκε κόκκινο / Ουρλιαχτά γεμίζουν τον αέρα». Αλλά και νουθετούν: «Ήταν επιλογή της μητέρας φύσης να ξαναχτίσει / Ένας τρόπος να μας ξεπληρώσει για όλα όσα έχουμε σκοτώσει».

«Dogs of Chernobyl», Megadeth

Και από τους λύκους περνάμε στα… ξαδέρφια τους, τους σκύλους. Ο τίτλος του τραγουδιού των βετεράνων του thrash Megadeth, που συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ του 2022 «The Sick, the Dying… and the Dead!», παραπέμπει στα χιλιάδες ζώα, κυρίως σκυλιά, που ξέμειναν στην απαγορευμένη ζώνη μετά την εκκένωση της περιοχής γύρω από το Τσερνόμπιλ. Τα σκυλιά λειτουργούν ως σύμβολα μιας ζωής που εγκαταλείφθηκε και μιας αγάπης που χάθηκε ανεπιστρεπτί (ναι, για thrash μιλάμε ακόμα): «Εξαφανίστηκες και με άφησες πίσω / Σαν ένα από τα σκυλιά του Τσερνόμπιλ / Πού πήγες; / Ο πυρηνικός χειμώνας είναι εδώ / Ο Αντιδραστήρας 4 εξακολουθεί να βγάζει νέφη / Δεν έχει μείνει κανείς να ακούσει ήχο / Και συνεχίζω να σε ψάχνω».